Inheems- en uitheems fruit: Oculeren of oogenten van onderstammen.

Fruitbomen worden meestal geoculeerd of geënt op een onderstam, terwijl houtig kleinfruit (trosbessen, bramen, ...) meestal gestekt wordt.
Geënte (laagstam)fruitbomen geven op een zwakgroeiende onderstam na ca 2-4 jaar vruchten, terwijl zaailingen en hoogstammen meestal pas na 8-10 jaar vruchten geven.
Oogenten of chipbudding wordt toegepast als de schors niet meer loskomt van de onderstam. Meer info over chipbudding in een later bericht...
Ook op kale takken van leibomen kan je enkele oculaties plaatsen zodat er meer zijhout ontstaat.
Bij fruitbomen en kiwi's die weinig of geen vruchten dragen, terwijl er wel veel bloemen waren kan je de bestuiving verbeteren door een tweede of derde ras op de boom te oculeren.

Het is nu een goede periode om te oculeren, mits de schors van de onderstam goed loskomt. Een langdurige droge periode stopt de groei zodat de schors niet loskomt. Een oplossing voor dit probleem is chipbudding te doen i.p.v. te oculeren.

AANBEVOLEN TIJDSTIP VOOR HET OCULEREN.
Juni: hazelaar
Juli: druiven en rozen
Augustus en begin september: kiwi, pitfruit (appel, peer, nashi peer, kweepeer, mispel) en steenfruitbomen (kers, krieken, pruim, perzik, nectarine, abrikoos).

Probeer het oculeerwerk op een droge, zonnige dag te doen!
De onderstammen die je gaat oculeren moeten goed groeien zodat de schors goed loskomt. Een goede groei is te herkennen aan de lichtgroene scheuttoppen. Zie ook voorbereiding!

FRUITSOORTEN TE VERMEERDEREN DOOR OCULEREN.
Vooral pitfruitbomen (appel, peer, nashi peer, kweepeer) en steenfruitbomen (kers, pruim, perzik, abrikoos) worden vermeerderd door oculeren en enten. Ook gewone kiwi kan je oculeren op kiwizaailingen.
Planten die moeilijk wortelen bij het stekken kunnen meestal wel geoculeerd worden.
Het oculeren of schildgriffelen kan je vanaf augustus tot begin september bij droog & warm weer en goed groeiende onderstammen doen.

VOORBEREIDING.
Komt de schors van de onderstam niet goed los? Dan kan je extra stikstofmeststof strooien en water geven of wachten op regen. Tip: Kippen- en duivenmest bevatten veel stikstof.
Knip met een scherpe snoeischaar de onderste zijtakjes van de onderstam weg zodat je vlot kan werken.

Bij onderstammen die in de schaduw van andere bomen groeien lukken de oculaties minder goed.

Knip sterkgroeiende oculatiescheuten van de "moederboom". Verwijder direct alle bladschijven en probeer hierbij de bladsteeltjes te laten staan. Verwijder eveneens de scheuttoppen, want deze zijn te kruidachtig en de knoppen zijn slecht ontwikkeld.
Je kan de ontbladerde oculatiescheuten zeer tijdelijk bewaren in een vochtig doek (opneemdoek, dweil, ...) welke je in de schaduw van een boom of struik legt.

WERKWIJZE.

- Verwijder de bladschijven van de oculeerscheuten zodat verwelking voorkomen wordt. (Sommige handige oculeerders verwijderen ook de bladsteel).
- Maak het oculeermes of entmes goed scherp met een slijpsteentje.
- Verwijder de onderste zijtakken van de onderstam met een scherpe snoeischaar.
- Reinig het oculatieplaats zodat er geen aarde meer aankleeft.
- Maak op de onderstam (of oculatieplaats) met je mes een T-vormige insnijding. (tekening 3)
- Maak de schors voorzichtig los van de T-snede. (tekening 4 en 5)
- Neem 1 oculatiescheut uit de vochtige doek en leg hem omgekeerd in uw linkerhand, de afgesneden top naar jezelf gericht. Zet uw mes 1 cm onder een bladsteeltje in en snij horizontaal naar je toe zodat je een schildje bekomt. (tekening 1 en 2)
- Probeer met de mespunt het hout in de gesneden oculatie te verwijderen.
- Schuif de oculatie in de T-vormige insnijding van de onderstam en zorg ervoor dat de bladsteel omhoog gericht is (tekening 6 en 7). Je kan de bladsteel als handvat gebruiken. Tussen het snijden van de oculatie en het plaatsen in de onderstam mag niet veel tijd verlopen!
- Controleer of de oculatie goed achter de schors van de onderstam zit en snijdt (bovenaan) met je mes de overtollige schors van de oculatie weg. De schors van de oculatie wordt afgesneden gelijk met het bovenste van de T-insnijding (tekening 8).
- Met goed bindmateriaal bind je de oculatie toe zodat er geen water in de wonde kan lopen. Als bindmateriaal kan je buddytape, flexiband, raffia, elastiekjes en zelfs schorsrepels van een lindeboom gebruiken. Met buddytape en flexiband bekom je meestal de beste resultaten.

HOE EEN OPTIMAAL RESULTAAT BEKOMEN?
- Voorkom mislukking: laat het oculatiehout niet uitdrogen, werk op goed groeiende onderstammen, werk proper en snij de overtollige schors af voor het toebinden.
Doe het oculeren bij voorkeur in een periode van zonnig weer, dan is het lukkingspercentage het hoogste.
- Na twee weken kan gecontroleerd worden of de oculaties goed vastgegroeid zijn. De bladsteel is dan geel en valt af bij aanraking. Het schildje is nog steeds mooi groen.
- Is de oculatie mislukt dan kan je direct opnieuw oculeren of chipbudden.
- In maart of april wordt de onderstam boven de oculatie afgesneden. (Zie foto)